Ở phần trước, chúng ta đã tìm hiểu về 1 số thông tin thú vị về TSUKUBAI, ở phần 2 này chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp về các khái niệm đặc trưng của vườn Nhật Bản là: NOBEDAN,  YOTSUME-GAKI và OKARIKOMI. Để tạo nên một thiết kế mang tinh thần đúng nghĩa của vườn Nhật, chắc hẳn chúng ta nên hiểu về những yếu tố của nó trước. Mong rằng những thông tin bên dưới sẽ hữu ích để bạn tạo ra được một khu vườn đúng ý của mình.

NOBEDAN - Những bề mặt thảm đá đặc trưng.

Nobedan được hiểu là một bề mặt (lối đi) được ốp lát 1 cách đặc trưng. Ở Nhật, bạn có thể tìm thấy nó trong nhiều khu vườn: như một con đường vào nhà hoặc những con đường chính trong vườn, cũng có thể là  trước ghế chờ đợi. Nhìn chung, nó như 1 yếu tố trang trí để nhận diện khu vườn của bạn. Có vô số sự thay đổi về hình dạng và sự lựa chọn vật liệu: vuông, tấm đa giá, hình chữ nhật, đá cuội, phiến đá tự nhiên. Sự kết hợp vật liệu của đá hình tự nhiên (như sỏi) và đá đã qua xử lý (ví dụ tấm hình chữ nhật) cũng là 1 điều đặc biệt thú vị. 

Nobedan là một phương pháp lát đá đặc trưng trong khu vườn, sự xem kẽ của những viên đá lớn và nhỏ, tự nhiên và nhân tạo.

Noedan và Tobi-ishi khác nhau như thế nào ?

Theo một câu chuyện xa xưa của Nhật Bản, khi một vị "Thầy chè" chứng kiến một Shōgun (Tướng quân Nhật) đi ngang qua sân bùn đất để vào nơi uống trà, để giữ được chiếc guốc gỗ của ông không bị chìm trong bùn, những người tùy tùng trước mặt ông đã trải áo quần của mình lên mặt đất.

Thầy chè nghĩ rằng, người đi vào vườn trà phải có một trạng thái tâm tư hài hòa thì mới phù hợp cho việc thưởng trà được , ông boăn khoăn nên có 1 cách tốt hơn để giữ cho bàn chân người khách cao và khô. Ông bắt đầu thử nghiệm với những viên đá phẳng, ông tạo ra một con đường không chỉ phục vụ việc đi lại mà còn tạo vẻ đẹp cho khu vườn. Sau một thời gian ý tưởng của ông được sử dụng rộng rãi  bởi những người làm vườn Nhật Bản tạo ra từ những khu vườn cát đến những lối đi từ ngồi nhà đến môi trường xung quanh.

Những nhà làm vườn phân làm 2 lối bố trí đá khác nhau: Tobi-ishi hay "đá tảng" và Nobedan hay "tấm thảm bằng đá". 

Tobi-ishi là cách bố trí các tảng đá lớn độc lập thành các dạng lối đi, phù hợp cho các lối đi nhỏ, hẹp trong sân vườn. Các viên đá có hình dạng và kích thước khác nhau hoặc gần giống nhau tùy vào cách bố trí của nhà làm vườn, các viên đá được xếp theo các đường viền cong, rất ít khi là đường thẳng, nó thường ẩn sau những bụi cây hoặc lộ ra giống như những con chim cút trên bãi biển hoặc bố trí thành các đường ziczag như những con ngỗng di cư. Do đó lối đi Tobi-ishi thường dùng để dẫn lối bước chân đi đến những điểm đích được quy định trước theo ý đồ.

Tobi-ishi được đặt như những viên đá tự nhiên

Ngược lại Nobedan là lối bố trí sắp xếp các viên đá theo những thảm lớn, rộng hơn. Những tấm thảm đá này có thể dẫn lối người đi hoặc cũng có thể chỉ đơn giản là 1 sân trống, có thể tập trung nhiều người hoặc 1 người. Ở Nobedan ta thấy tính thẩm mỹ và nghệ thuật đòi hỏi  và có giá trị cao hơn. 

Các đường Nobedan được sử dụng cho các lối đi rộng rãi, cho những khu vực ít thân mật. Các viên đá được tổ chức thành các cụm và sắp xếp phức tạp, trong đó các đá tự nhiên và nhân tạo được kết hợp với nhau. Không giống như Tobi-ishi, ở đây thường là những đường thẳng có viền nổi bật, có một sự tách biệt của nó với môi trường.

Nobedan - thảm đá

Dù là phong cách nào, hay đơn giản là một lối đi, chúng chỉ hoàn thiện khi hài hòa với môi trường xung quanh. Nếu bạn kiên nhẫn, bạn sẽ có 1 bề mặt ưng ý

Cấu tạo của Nobedan

---

YOTSUME-GAKI,  Hàng rào tre đơn giản 

Tại sao là Yotsume-gaki ( 四つ目垣 ) ?

Thực ra, các hàng rào tre ở Nhật Bản có rất nhiều loại, được gọi chung bằng từ - 垣   "-gaki" (kaki) . Yotsume-gaki là hình thức hàng rào đơn giản, các thanh được liên kết với nhau bằng dây hoặc đinh nhỏ. các thanh thưa và ao khoảng 1m. Yotsume-gaki được sử dụng rộng rãi vì sự đơn giản của mình, dễ thi công cũng như giá cả rất thấp

Trong khu vườn truyền thống Nhật Bản, Yotsume-gaki thường được sử dụng làm ngăn, phân chia các khu vực trong và ngoài của khu vườn chè. Trong nhiều trường hợp, các bụi cây nhỏ được trồng dọc theo hàng rào hoặc cây leo được điều chỉnh để đi dọc theo Yotsume-gaki. 

Cây tre và cây họ tre có thể tồn tại trong nhiều năm ở ngoài trời với việc bảo dưỡng thích hợp. Hàng rào tre cũng có tuổi như gỗ, nó cuối cùng sẽ trở nên nhẹ hơn và biến màu xám. Có nhiều loại hàng rào tre với nhiều mục đích khác nhau. Hàng rào bao quanh hoặc phân chia khu vườn, lối đi hoặc tường thành mang tính trang trí, hoặc để xác định không gian. 

Những loại hàng rào khác.

Hàng rào tre ở Nhật nhìn chung được phân làm 2 loại chính: các hàng rào cao, dùng để phân chia khu vực rõ ràng, mang tính riêng tư cao, các hàng rào thấp chủ yếu dùng để phân chia không gian và dẫn lối người đi.

Hàng rào cao

Chasen-gaki 茶筅垣  và Daitokuji-gaki 大徳寺垣

Shiba-gaki (Uguisu-gaki) 柴垣, 鶯垣  và  Koshiba-gaki 小柴垣

Kuromoji-gaki 黒文字垣   và  Katsura-gaki 桂垣

Ginkakuji-gaki 銀閣寺垣   và  Kenninji-gaki 建仁寺垣

Misu-gaki 御簾垣   và  Nanzenji-gaki 南禅寺垣 

Teppō-gaki 鉄砲垣  và Tokusa-gaki 木賊垣

Sode-gaki 袖垣   và  Numazu-gaki/Ajiro-gaki 沼津垣,　網代垣

Hàng rào thấp

Yotsume-gaki 四つ目垣   và  Kinkakuji-gaki 金閣寺垣

Kōestu-gaki 光悦垣    và    Ryōanji-gaki 龍安寺

Namako-gaki　海鼠垣、ナマコ垣   và   Shiori-do 枝折戸

Cấu tạo Yotsume-gaki

OKARIKOMI - Những cây xanh được cắt tỉa và nhận diện

Nói tới những cây xanh được cắt tỉa, ít nhiều bạn liên tưởng đến nhưng khu vườn Pháp thời kỳ Phục hưng. Tuy vậy ở Nhật cây xanh cũng được cắt tỉa, và chúng khác hoàn toàn ở Pháp, từ hình dạng và cả đến quy mô luôn có sự nhận diện riêng không lẫn vào đâu.

O-Karikomi & O-Tama-mono

Đây là những thuật ngữ của Nhật Bản dùng với một số loại cây nhất định, có đặc trưng lớn cho vườn Nhật Bản. Chúng thường được sử dụng làm phần bổ sung, đôi khi thậm chí là một chất thay thế cho đá trong các khu vườn. 

Tama-mono là những cây cá thể được cắt thành các bán cầu hoặc các phân đoạn hình cầu. Mục đích là để có một hình dáng cơ sở nhiều nhất. Trong tiếng Nhật, Tamamono có nghĩa kà "đều tròn", nó cũng là thuật ngữ để chỉ các cây bụi được hình thành theo hình bán cầu. 

O-Karikomi được cắt sóng nổi lên và kết hợp Tama-mono. Chúng gợi nhớ những ngọn đồi êm đềm. Thuật ngữ này đề cập đến 1 nhóm cây được cắt tỉa thành 1 hình dạng nhất đi định, thường là như 1 dòng chảy nhẹ nhàng. Hãy nhớ, đây là 1 thuật ngữ chung để nói về 1 nhóm cây giống hoặc khác nhau và chúng tạo nên 1 khối thống nhất. 

Vườn Nhật Bản được ưa thích vì một số lý do, một trong những yếu tố làm nên điều đó là sự đơn giản. Những khu vườn cách điệu có vẻ không tự nhiên, nhưng chúng tạo nên một diện mạo sạch sẽ, sắc nét. Tuy có nhiều loại cây cối nhưng không tạo ra 1 cái nhìn lộn xộn. 

Ở Nhật Bản, chủ yếu là hoa đỗ quyên  được sử dụng, các cây Azaleen (đỗ quyên) được cắt tỉa thành những hình dạng, còn hoa đỗ quyên chỉ là 1 phần phụ và không được ưu tiên.

Hình thức cơ bản tối ưu cho một Tama-mono.  Hình bán cầu đầu tiên được ưu tiên, các hình thức khác nên tránh . Chúng quá cầu, không bán cầu hoặc quá cao.

Bản vẽ ở trên cho thấy sự phát triển của một cây Tama-mono. Đối với Tama-mono hoặc O-karikomi, con người luôn dành cho chung sự quan tâm lớn và họ yêu thích chúng vì sự tuyệt vời. Tuy nhiên, các khu vườn sử dụng chúng cần đòi hỏi sự quan tâm và cắt tỉa trong nhiều năm để định hình được hình dáng ổn định. Sự phát triển của cây sẽ phá vỡ các đường nét và việc cắt tỉa không đúng cách sẽ làm cây không phát triển hoặc chết đi.

O-karikomi là những ngọn đồi dịu dàng được tạo thành từ Tama-mono đang phát triển. Nếu bạn muốn đạt được kết quả tốt, bạn nên chú ý đặc biệt đến việc trồng Tama-mono ngay từ ban đầu không quá gần nhau, vì cây trồng cần khoảng cách đủ để phát triển. Trồng Tama-mono hoặc O-karikomi kết hợp với đá làm cho nó có thể đạt được thiết kế rất hấp dẫn.

Bài viết có tham khảo 1 số thông tin từ 

https://en.wikipedia.org

http://japanesegardening.org

http://www.roji.de/

http://www.zen-garden.org

http://www.japanesegardensinnewyorkandnewjersey.com

Vui lòng để "Nguồn: canhquan.net" khi sao chép.

Xem phần 1 | Xem ý tưởng