COÂNG VIEÂN BAÙCH THAÛO

(Coâng vieân thöïc vaät)

I/ YÙ NGHÓA:

Nghieân cöùu khoa hoïc laø yeâu caàu thieát yeáu quan troïng cuûa moät thaønh phoá vaên minh hieän ñaïi, noù caøng coù yù nghóa to lôùn hôn khi lôïi ích cuûa vieäc nghieân cöùu phuïc vuï tröïc tieáp cho toaøn xaõ hoäi. Do ñoù coâng vieân thöïc vaät (CVTV) thuoäc loaïi hình caây xanh kyõ thuaät, phuïc vuï cho nhu caàu rieâng, vöøa goùp phaàn quan troïng trong söï baûo toàn vaø phaùt trieån caùc loaøi ‘kyø hoa-dò thaûo’ , ñoàng thôøi noù coøn laø baûng söu taäp ‘soáng’ cho caùc giôùi nghieân cöùu khoa hoïc vaø nhaân daân coù nhu caàu hieåu bieát veà caùc gioáng loaøi thöïc vaät ñaëc thuø khu vöïc vaø töøng vuøng.

Keát hôïp vôùi coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc, do ñaëc tính ‘thieân nhieân’ voán coù, CVTV coøn laø nôi nghæ ngôi, daïo chôi, thö giaõn cho ngöôøi daân thaønh phoá.

Maët khaùc, trong xu theá ñoâ thò hoùa hieän nay, coâng vieân coøn laø moät trong caùc maûng xanh thieát yeáu cuûa caûnh quan ñoâ thò vaø goùp phaàn quan troïng trong vieäc caûi thieän moâi sinh cho Thaønh phoá.

II/ CÔ SÔÛ PHAÂN TÍCH, NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑOÀ AÙN

1/ Phaân tích ñieàu kieän hieän traïng khu ñaát:

Caùc khu ñaát ñeàu coù ñieàu kieän gaàn töông ñoàng nhau:

- Dieän tích khoaûng  30 hecta.

- Tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi truïc giao thoâng chính cuûa ñoâ thò.

- Khu ñaát coù moät soá yeáu toá taïo caûnh chuû yeáu nhö caây xanh, maët nöôùc(Keânh raïch, ao hoà…).

- Maët ñaát töông ñoái baèng phaúng:Caây xanh hieän traïng tuy coù , nhöng raát ít,  chuù yù caûi taïo vaø troàng theâm .Hieän traïng kieán truùc khoâng coù gì ñaëc bieät coù theå ñeà nghò thaùo dôû.

- Ñieàu kieän töï nhieân : Caùc khu ñaát ñeàu toïa laïc taïi tp HCM coù ñaëc ñieåm:

 + Khí haäu: Chia laøm hai muøa roû reät:

                  Muøa möa :Töø thaùng 4 ñeán thaùng 11.

                  Höôùng gioù chuû ñaïo : Taây nam.

                  Muøa khoâ  :Töø thaùng 12 ñeán thaùng 3.

                  Höôùng gioù chuû ñaïo : Ñoâng nam.

 + Thuûy vaên:Töông ñoái ñieàu hoøa, ít thay ñoåi theo muøa.

2/ Phaân tích vò trí khu ñaát trong moái töông quan phaùt trieån cuûa ñoâ thò:

a/Coâng naêng:

Ñoà aùn qui hoaïch laø moät moâ hình coâng vieân chuyeân naêng cho ñoâ thòVieät Nam trong ñieàu kieän hieän taïi vaø töông lai(15-20 naêm). Coâng vieân thieát keá phaûi toå chöùc ñöôïc moät caûnh quan thieân nhieân vôùi heä thoáng chuûng loaïi caây phong phuù vaø ña daïng nhaát. ÔÛ ñaây, coâng vieân Thöïc vaät , chöùc naêng chính laø nghieân cöùu khoa hoïc, ñoàng thôøi keát hôïp laøm nôi nghæ ngôi, vui chôi, thö giaõn cuaû ngöôøi daân tp HCM. 

b/Khoâng gian caûnh quan:

Caûnh quan trong coâng vieân chieám tyû leä khaù lôùn. Vieäc nghieân cöùu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp toå chöùc caûnh quan khoâng nhöõng nhaèm muïc ñích phuïc vuï nghieân cöùu khoa hoïc ñoàng thôøi coøn phuïc vuï khaùch tham quan, nhaát laø taïo ñöôïc neùt ñaëc tröng cuûaloái kieán truùc phong caûnh : Laáy thieân nhieân laøm goác ñeå taïo neân moâi tröôøng xung quanh con ngöôøi moät söï haøi hoaø hôïp lyù.

c/ Giao thoâng:

- Vì coâng vieân chöùc naêng coù keát hôïp phuïc vuï khaùch tham quan neân caùc taùc giaû phaûi phaân tích ñaùnh giaù , töø ñoù ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp veà giao thoâng, chuû yeáu laø giao thoâng beân trong coâng vieân vôùi 4 loaïi hình ñöôøng giao thoâng chính:

+ Ñöoøng truïc chính.

+ Ñöôøng truïc lieân tuïc.

+ Ñöôøng khu vöïc.

+ Ñöôøng phuïc vuï.

- Nghieân cöùu moái töông quan aûnh höôûng giöûa giao thoâng vaø phong cảnh.                             

- Ñaëc bieät chuù yù ñeán caùc giaûi phaùp vaø loái thoaùt ngöôøi khi caàn thieát.

- Moät soá qui ñònh:

+   Ñöôøng truïc chính phaûi noái lieàn töø coång chính qua trung taâm khu vöïc chöùc naêng chính cuûa coâng vieân (Quaûng tröôøng khu tröng baøy thöïc vaät).

+   Ñöôøng truïc lieân tuïc phaûi ñi qua taát caû caùc khu vöïc trong coâng vieân vaø noái lieàn caùc trung taâm khu vöïc.

+  Ñöôøng khu vöïc : Hình daïng vaø kích thöôùc phuï thuoäc vaøo töøng khu vöïc , nhöng haïn cheá caét qua ñöôøng truïc lieân tuïc hay ñöôøng truïc chính.

+ Ñöôøng phuïc vuï : Tuyø theo thöïc traïng töøng khu ñaát boá trí cho phuø hôïp.

3/ Nghieân cöùu vaø ñeà xuaát phöông aùn QH cô caáu  phaân khu chöùc naêng:

Coâng vieân Thöïc vaät laø nôi thu huùt nhu caàu nghieân cöùu khoa hoïc veà caùc loaøi thöïc vaät cuûa moïi giôùi, ñaùp öùng söï mong muoán ‘gaàn guõi thieân nhieân’ cuûa moät soá ngöôøi vaø söï khaùm phaù töï nhieân muoân maøu cuaû treû em,ñoàng thôøi coøn laø nôi nghæ ngôi, vui chôi, thö giaõn  hieän ñaïi bao goàm caùc khu vöïc chöùc naêng:

- Khu tröng baøy thöïc vaät:                                                                                    

Ñaây laø nôi tröng baøy hoån hôïp nhieàu loaïi thöïc vaät theo töøng vuøng ,töøng chuûng loaïi… döôùi hai hình thöùc :

• Tröng baøy theo tieâu baûn soáng .Chieám haàu heát dieän tích khu vöïc.Ñaây coøn laø maûng xanh chuû yeáu cuõa toaøn theå khu vöïc.Caùc loaïi caây tröng baøy raát ña daïng vaø phong phuù,keå caû vieäc söû duïng maët nöôùc ñeå tröng baøy caùc loaøi caây thuûy sinh (soáng döôùi nöôùc), hay baùn thuûy sinh (1/2 döôùi nöôùc) nhö: Caùc loaøi taûo(rong), luïc bình, rau maùc, sen , suùng, thuûy truùc...

• Tröng baøy theo tieâu baûn khoâ & baûo döôõng ñaëc bieät.Hình thöùc tröng baøy naày thöôøng toå chöùc trong nhaø tröng baøy hoaëc nhaø kính.

- Khu phong lan, hoa caûnh:

Ñaây laø nôi thöôûng ngoaïn  lyù thuù cuûa khaùch tham quan, coù theå chia laøm hai khu vöïc rieâng bieät hoaëc hôïp nhaát, tuøy yù ñoà cuûa töøng taùc giaû.

• Nôi tröng baøy phong lan:

Trong khu vöïc naày, taùc giaû coù theå toå chöùc caùc hình thöùc tröng baøy phong lan ña daïng nhö :Phong lan trong caûnh trí thieân nhieân coù non boä beå nöôùc …keát hôïp. Hoaëc ‘röøng’ phong lan vôùi muoân saéc maøu hoån taïp. Hoaëc phong lan ñaëc thuø cho töøng vuøng.v.v…

• Nôi tröng baøy hoa caûnh:

Keát hôïp giöûa caây taïo caûnh vôùi caùc yeáu toá thieân nhieân khaùc nhö ñaù, nöôùc, non boä… , caùc theá caây thieân nhieân hay nhaân taïo (Bonsai)… taïo thaønh moät hoa vieân mang ñaëc tröng ngheä thuaät phong phuù, ñaày nhöõng kyø hoa dò thaûo.

Khu hoa caûnh coøn coù theå keát hôïp vôùi caùc yeáu toá vaät caûnh khaùc nhö chim, thu,ù caù caûnh… nhö moät maûng thieân nhieân thu nhoû,

Ngoaøi ra, nôi ñaây coù theå boá trí keát hôïp caùc tieåu caûnh kieán truùc daân gian khaùc nhö : Caàu,quaùn,tieåu ñình,choøi thô,voïng laâu… ñeå taïo theâm söï sinh ñoäng cho toaøn caûnh.

Tuøy ñieàu kieän ñòa hình, coù theå toå chöùc keát hôïp caùc loaïi hình caûnh quan ven maët nöôùc laøm nôi caém traïi, nghæ ngôi thö giaûn.

- Khu vöøôn caây thí nghieäm:

+  Caùc coâng trình nghieân cöùu caùc loaøi thöïc vaät. (Caùc phoøng nghieân cöùu thí nghieäm, thö vieän chuyeân ngaønh, caùc phoøng hoäi thaûo khoa hoïc, tieáp khaùch …)

+   Coù theå naèm taùch bieät ñoái vôùi caùc khu vöïc chöùc naêng khaùc,nhöng phaûi ñöôïc noái lieàn tröïc tieáp vôùi khu tröng baøy vaø vôùi caùc khu vöïc qua ñöôøng truïc lieân tuïc.

+  Chuûng loaïi thöïc vaät trong khu vöïc laø nhöõng loaøi, gioáng quí hieám ñang ñöôïc nghieân cöùu, lai taïo hoaëc öôm troàng.

+  Phaïm vi söû duïng khu vöïc haïn cheá , chuû yeáu phuïc vuï cho nhu caàu nghieân cöùu khoa hoïc vaø tìm hieåu gioáng , loaøi…

+   Coù theå chia nhoû khu vöïc thaønh nhöõng vuøng rieâng hoaëc keát hôïp xen keû caùc loaïi hình treân vaøo trong moät khoâng gian caûnh quan chung… tuøy yù ñoà cuûa töøng taùc giaû.

- Khu nghæ ngôi, thö giaõn :

+  Cuõng phaûi coù loái vaøo thuaän tieän töø khu trung taâm hoaëc tieáp caän vôùi khu trung taâm nhaèm phuïc vuï nhu caàu nghæ ngôi keát hôïp thö giaõn, giaûi trí nheï (theå thao), ñoái vôùi moïilöùa tuoåi.

+  Caùc coâng trình trong khu nghæ ngôi thö giaõn chuû yeáu laø caùc loaïi hình ngoaøi trôøi goïn nheï nhö : Khu saân coû roäng (coû chòu maøi moøn va ñaäp) rôïp boùng caây laøm nôi nghæ ngoaøi trôøi, choøi truù möa, saân caàu loâng , saân boùng chuyeàn, saân ñaù caàu… vaø coù theå coù moät vaøi troø chôi thieáu nhi .

- Khu phuïc vuï:

Giöû chöùc naêng quaûn lyù vaø ñieàu haønh coâng vieân , baûi xe nhaân vieân,  baûi ñaäu xe toaøn coâng vieân.

Chuù yù moåi khu vöïc caàn boá trí nhöõng boä phaän giaûi khaùt  nheï phuïc vuï du khaùch.

4/ Qui moâ vaø tyû leä caùc khu vöïc chöùc naêng:

a/ Qui moâ:

Coâng vieân thieát keá chuû yeáu phuïc vuï nhu caàu nghieân cöùu khoa hoïc veà caùc loaøi thöïc vaät, ñoàng thôøi phuïc vuï nhu caàu nghæ ngôi, thö giaõn, giaûi trí cuûa moät phaàn cö daân thaønh phoá trong baùn kính töø 5 ñeán 10 KM.

b/Tyû leä caùc khu vöïc chöùc naêng:

-  Khu tröng baøy thöïc vaät :           12,5-15 ha    chieám TL       50%.

-  Khu phong lan,hoa caûnh :          5-6ha           chieám TL       20%.

-  Khu vöôøn thí nghieäm :               3,75-4,5ha   chieám TL       15%.

-  Khu nghæ ngôi, thö giaõn  :          3,0-3,6ha    chieám TL        12%.

-  Khu phuïc vuï                :              0,5-0,6 ha    chieám TL        3%

Ngoaøi ra, caàn tham khaûo theâm moät soá chæ tieâu sau

• Dieän tích chieám ñaát cuûa caùc coâng trình kieán truùc coù trong coâng vieân  ≤ 8% dieän tích toaøn coâng vieân,

• Toång dieän tích giao thoâng (caùc loaïi ñöôøng trong coâng vieân) vaø saân baõi phaûi ≤ 18%

• Tæ leä caây xanh ≥ 70% dieän tích toaøn coâng vieân.

• Hoà nöôùc trong coâng vieân neáu coù chæ neân ≤ 30% dieän tích toaøn công vieân.

III/ YEÂU CAÀU:

• Phaân khu chöùc naêng hôïp lyù, khu vöïc chính-phuï, tænh-ñoäng roû raøng,qui moâ phuø hôïp.

• Theå hieän ñaày ñuû caùc tuyeán ñöôøng,caùc loaïi ñöôøng trong coâng vieân.

• Töï boá trí coâng trình kieán truùc hôïp lyù ôû moåi khu vöïc chöùc naêng vaø phaûi coù moái lieân heä haøi hoøa giöûa caûnh quan thieân nhieân vaø caûnh quan nhaân taïo. Laáy yeáu toá  caây xanh laøm yeáu toá chuû ñaïo ,caùc yeáu toá taïo caûnh khaùc nhö maët nöôùc, ñòa hình, kieán truùc,khoâng gian troáng …laø nhöõng yeáu toá caàn thieát caàn chuù yù keát hôïp.

• Coù theå caûi taïo ñòa hình theo kieåu moâ phoûng töï nhieân nhöng khoâng ñöôïc phaù vôû caûnh quan thieân nhieân voán coù cuûa khu vöïc.

• Phaûi taïo ñöôïc ñòa hình, maët nöôùc, kieán truùc (neân laø kieán truùc ‘thoâ moäc’)… phong phuù vaø ña daïng laøm tieàn ñeà cho boá cuïc phong caûnh

• Chuù yù höôùng naéng , gioù cho töøng khu vöïc chöùc naêng.

• Caàn chuù yù keát hôïp caây xanh cuûa coâng vieân vôùi caùc loaïi caây ngoaïi vi khaùc nhö: caây xanh caùch ly,caây xanh ñöôøng  phoá..

• Ngoaøi caùc ñöôøng phoá ngoaïi vi chính , taùc giaû coù theå taïo theâm caùc ñöôøng ngoaïi vi neáu thaáy caàn thieát.

• Traùnh boá trí coång chính quaù gaàn caùc ngaû giao nhau cuûa giao thoâng ngoaïi vi.

Nguồn: Tổng hợp